زونا (Herpes Zoster) یک بیماری ویروسی است که در اثر فعال شدن مجدد ویروس واریسلا زوستر (عامل آبله‌مرغان) در بدن ایجاد می‌شود. این بیماری بیشتر در بزرگسالان و افراد مسن یا کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند دیده می‌شود. زونا معمولاً باعث ایجاد بثورات دردناک و تاول‌دار در یک سمت بدن می‌شود.

علائم بیماری زونا

شایع‌ترین علائم زونا عبارتند از:

• درد، سوزش یا سوزش‌دار شدن پوست در ناحیه خاصی از بدن.
• ظاهر شدن بثورات قرمز و تاولی معمولاً در یک طرف بدن.
• خارش یا سوزن‌سوزن شدن پوست.
• تب، ضعف، سردرد یا بی‌حالی عمومی.
• درگیری چشم یا گوش (در صورت ابتلا در ناحیه صورت).

روند بیماری زونا

بثورات معمولاً ۲ تا ۳ روز پس از شروع درد ظاهر می‌شوند و در طی یک هفته به تاول تبدیل می‌شوند. تاول‌ها به تدریج خشک و پوسته‌پوسته شده و در عرض ۲ تا ۴ هفته بهبود می‌یابند. درد ممکن است حتی پس از ناپدید شدن ضایعات باقی بماند.

نورالژی پس از زونا (Postherpetic Neuralgia)

یکی از شایع‌ترین و ناتوان‌کننده‌ترین عوارض زونا، باقی ماندن درد عصبی شدید در ناحیه درگیر پس از بهبود تاول‌هاست. این درد ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها ادامه یابد و کیفیت زندگی بیمار را تحت تأثیر قرار دهد.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به زونا هستند؟

• افراد بالای ۵۰ سال.
• افراد با ضعف سیستم ایمنی (سرطان، HIV، مصرف داروهای سرکوبگر ایمنی).
• افرادی که در کودکی به آبله‌مرغان مبتلا شده‌اند.
• استرس شدید یا بیماری‌های مزمن.

تشخیص زونا

تشخیص زونا معمولاً براساس علائم بالینی انجام می‌شود. در صورت نیاز، آزمایش PCR، کشت ویروس یا بررسی مایع داخل تاول‌ها می‌تواند تأییدکننده باشد.

درمان زونا

درمان سریع و مؤثر می‌تواند مدت بیماری و شدت درد را کاهش دهد:

• داروهای ضدویروس مانند آسیکلوویر، والاسیکلوویر یا فامسیکلوویر (بهتر است در ۷۲ ساعت اول شروع شود).
• داروهای مسکن برای کنترل درد.
• کرم‌های موضعی یا پانسمان مرطوب برای کاهش ناراحتی پوست.
• در موارد نورالژی پس از زونا: داروهای ضدصرع، ضدافسردگی یا داروهای موضعی خاص برای درد عصبی.

پیشگیری از زونا

• تزریق واکسن زوستاواک یا شینگریکس برای افراد بالای ۵۰ سال.
• تقویت سیستم ایمنی با تغذیه سالم و کاهش استرس.
• در صورت مشاهده علائم مشکوک، مراجعه سریع به پزشک برای شروع درمان به‌موقع.

جمع‌بندی

زونا بیماری‌ای است که با درد و تاول‌های پوستی همراه است و در صورت عدم درمان به‌موقع، می‌تواند منجر به عوارض مزمنی شود. تشخیص زودهنگام و استفاده از داروهای ضدویروسی، نقش مهمی در کاهش شدت بیماری و پیشگیری از نورالژی پس از زونا دارند.

منابع علمی معتبر

• CDC – Shingles (Herpes Zoster): Symptoms and Prevention
• UpToDate – Herpes Zoster: Clinical Features and Management
• Mayo Clinic – Shingles